Choroba refluksowa przełyku

Co to jest choroba refluksowa przełyku?

Jest to stan, w którym cofanie się treści żołądkowej do przełyku powoduje wystąpienie typowych dolegliwości lub uszkodzenie błony śluzowej przełyku. Chorobę tę często określamy skrótem pochodzącym od jej angielskiej nazwy- GERD (gastroesophageal reflux disease).

Przyczyny i mechanizmy powstawania choroby

Etiologia GERD jest wieloczynnikowa, wśród przyczyn wyróżnia się:

-zaburzenia czynności motorycznej dolnego zwieracza przełyku 

-zaburzenia opróżniania żołądka

-otyłość 

-ciążę (wskutek zmian hormonalnych dochodzi do rozluźnienia mięśni gładkich przewodu pokarmowego)

GERD może się także rozwinąć w przebiegu chorób ogólnoustrojowych,np. cukrzycy oraz przy przyjmowaniu leków obniżających napięcie dolnego zwieracza przełyku, m.in.  doustnych środków antykoncepcyjnych. Powstaniu refluksu sprzyja również przepuklina rozworu przełykowego.

W warunkach prawidłowych mięsień zwieracz dolny przełyku nie pozwala na cofanie się zawartości żołądka do przełyku. Pozostaje prawie stale zamknięty i rozluźnia się tylko w trakcie połykania pokarmu. Uważa się, że przyczyną refluksu jest występowanie samoistnych (czyli niezwiązanych z przełykaniem) rozluźnień tego mięśnia. Co prawda u osób zdrowych może występować cofanie treści żołądkowej ale nie jest tak częste i nasilone jak u osób z GERD.

Błona śluzowa wyściełająca przełyk nie jest całkowicie odporna na szkodliwe działanie zawartych w soku żołądkowym enzymów trawiennych, kwasu solnego i żółci (do przełyku może się cofać także żółć z dwunastnicy), dlatego jeśli częstość występowania epizodów refluksu jest większa niż norma, dochodzi do podrażnienia błony śluzowej i powstania dolegliwości a przy większym nasileniu choroby  następuje uszkodzenie błony śluzowej końcowego odcinka przełyku i pojawienie się nadżerek i owrzodzeń.

Objawy

Przełykowe: 

-zgaga (uczucie pieczenia za mostkiem)

-puste odbijania i cofanie się treści żołądkowej do przełyku 

Dolegliwości nasilają się zwłaszcza po przyjęciu pozycji leżącej na wznak, przy pochylaniu się i podczas parcia, zwłaszcza po obfitym posiłku.

Pozaprzełykowe:

-chrypka (szczególnie poranna, wskutek drażnienia strun głosowych przez zarzucaną treść żołądkową)

- suchy kaszel lub świszczący oddech (objawy astmy wywołane aspiracją treści żołądkowej do drzewa oskrzelowego lub skurczem oskrzeli na drodze odruchu z nerwu błędnego w wyniku drażnienia dolnej części przełyku)

-ból w klatce piersiowej (uwaga: może być trudny do odróżnienia od bólu spowodowanego chorobami serca)

-przy cofaniu się kwasu solnego do jamy ustnej może dojść do powstania nadżerek szkliwa zębów i zapalenia dziąseł

Objawy alarmowe, mogące wskazywać na pojawienie się istotnych chorób (w tym nowotworów) lub innych powikłań GERD- wymagające szybkiej diagnostyki endoskopowej:

-zaburzenia połykania (dysfagia)

-bolesne połykanie (odynofagia)

-niezamierzona utrata masy ciała

-krwawienie z przewodu pokarmowego (krwiste lub fusowate wymioty, smoliste stolce)

-niedokrwistość

Należy zaznaczyć, że GERD może przebiegać bezobjawowo, wówczas refluksowe zapalenie przełyku stwierdza się przypadkowo podczas endoskopii.

Rozpoznanie

Stawia się na podstawie analizy dolegliwości chorego, czyli wywiadu oraz badań dodatkowych wśród których najważniejsze są: endoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego oraz 24-godzinne monitorowanie pH (kwaśności) w przełyku (może wykazać nadmierną ekspozycję błony śluzowej przełyku na kwas lub korelację dolegliwości z epizodami niskiego pH u tych chorych, u których całkowita ekspozycja jest prawidłowa).

Badanie endoskopowe górnego odcinka przewodu pokarmowego (gastroskopia) polega na wprowadzeniu przez usta do przełyku, żołądka i dwunastnicy cienkiej, giętkiej sondy zakończonej miniaturową kamerą, która umożliwia lekarzowi oglądanie obrazu na monitorze. Dodatkowo możliwe jest pobranie wycinka błony śluzowej do badania histopatologicznego. Przy pomocy tego badania można stwierdzić cechy zapalenia przełyku, obecność przepukliny rozworu przełykowego a także powikłania choroby refluksowej.

Powikłania

Do najczęstszych powikłań zaliczamy: przełyk Barretta ( pojawienie się w końcowym odcinku przełyku nabłonka walcowatego, podobnego do tego występującego w żołądku i jelitach co wiąże się ze zwiększonym ryzykiem rozwoju raka przełyku), pozapalne zwężenie przełyku (bliznowacenie w procesie gojenia ubytków błony śluzowej), krwawienie z przewodu pokarmowego, rak gruczołowy przełyku.

Leczenie

Wśród metod leczenia wyróżniamy:

- modyfikacje stylu życia (należą do nich m.in.: wysokie ułożenie podczas snu-uniesienie wezgłowia łóżka,zaprzestanie palenia papierosów,  zmniejszenie objętości i zwiększenie częstości spożywania posiłków, unikanie wysiłku fizycznego oraz przyjmowania pozycji leżącej po posiłkach, redukcja masy ciała. Uwaga:  same modyfikacje stylu życia nie są wystarczające we wszystkich przypadkach ale stanowią istotny element wspomagający)

- leczenie farmakologiczne

- leczenie operacyjne.

Należy zaznaczyć, że próby samodzielnego radzenia sobie z dolegliwościami mogą doprowadzić do opóźnienia diagnozy i rozwoju powikłań dlatego w przypadku wystąpienia objawów należy skonsultować się z lekarzem. 

lek. Hanna Brzozowska 

Bibliografia:

Interna Szczeklika, 2012. Choroba refluksowa przełyku, s. 869-873

Powrót